در این مقاله به یکی از اصلی ترین احساسات انسان، یعنی خشم خواهیم پرداخت و روش های بروز، مدیریت و کنترل آن را فرا خواهیم گرفت.
خشم چیست؟
خشم میتونه خطرناک ترین احساس باشه و هنگامی که این احساس بروز پیدا میکنه امکان اینکه به خود یا دیگران آسیب بزنیم خیلی زیاده. آسیب ممکنه فیزیکی باشه و ممکنه روحی-روانی باشه.
از نظر روانشناسی به عدم توانایی در کنترل احساست میگیم خشم.
زمانی که فردی از روی خشونت آسیبی بخ شخصی وارد میکنه و بعدش پشیمون میشه جملات اینچنینی را بیان می کند: نمیدونم چی شد. عصبانی شدم و این کارو کردم. کنترلمو از دست دادم و….
ما افراد رو بر اساس مهارتشون در کنترل این احساس به چند دسته تقسیم میکنیم:
-
خون سرد
-
جوشی
-
انفجاری
-
زود خشم
-
کم خشم
دلیلل تین تفاوت کاملا رابطه مستقیم دارد با نحوه تربیت و آموزش خانوادگی ما و رفتاری که خانواده در هنگام مواجه به شرایطی که توانایی کنترل احساس خودشون رو نداشتن.
اصولا به پسر ها آموزش میدن که خشمشون رو بروز بدن و حتی درگیر بشن تا از خودشون دفاع کنن اما به دخترها آموزش میدن که باید خشمتو مخفی کنی و با متنات رفتار کنی. هر دو این آموزش ها کاملا اشتباه و در بزرگسالی باعث بروز مشکلات روحی روانی و شخصیتی میشه، ما باید نحوه بروز خشم رو جوری آموزش بدیم که کمترین آسیب رو به خودمون و دیگران بزنیم.
دلایل بروز خشم
سه محرک اصلی داریم برای بروز خشم.
-
اولیش احساس ناکامی یا عدم موفقیته.
زمانی که شما در موقعیتی احساس شکست میک نید امکان داره خشمگین بشین، یا از خودتون که ناکافی بودین و یا از عاملی که باعث شده شما موفق نشین.
-
دومین محرک تهدید فیزیکی است.
زمانی که شما تهدید بشین یا آزاری از شخصی ببینید احساس خشم سراغتون میاد. در این حالت احساس ترس و خشم باهم ترکیب میشه چون در درگیری های فزیکی در اکثر موارد هر دو طرف آسیب میبینن.
-
سومین محرک، رفتار و گفتار شخصیه که باعث بروز خشم در شما میشه.
زیاد پیش میاد حرفی میشنویم یا شخصی رفتاری انجام میده که مورد تایید ما نیست و مارو خشمگین میکنه.
عوامل دیگه ای هم هستن که باعث بروز خشم میشن اما اولویت ما نیستن و کمتر اتفاق میفته. مثل عدم توانایی یک فرد در انجام خواسته شما. شما از کسی درخواستی میکنید و اون شخص نمیتونه درخواست شمارو به درستی انجام بده و ممکنه باعث بروز این احساس در شما بشه. عامل دیگر خشم دیگرانه که ممکنه باعث بروز این احساس شما هم بشود و با دیدن رفتار همراه با خشم شخص مقابل شما هم در جواب خشمگین بشین.
انواع خشم
شدت خشم از آزردگی اندک و رنجش تا جنون و خشونت متغییره. در حالت جنون فرد هیچ کنترلی روی اجزای بدنش ندارد و تقریبا ثابت ماندن در این حالت غیر ممکنه و فرد مجنون به سمت منبع این احساس حمله ور میشه.
باور غلط در مورد خشم
بعضی آدم ها هستن که خشمشون رو مخفی میکنن و تو خودشون میریزن بر اساس آموزش های اشتباهی که والدین بهشون دادن و ممناعت کردن از بروز خشم فرزندشون، این افراد آسیب های روحی جدی در بزرگسالی میبینن. ما هیچ احساسی رو نباید نادیده بگیریم و یا مخفی کنیم، فقط نحوه بروزش رو باید به درستی انجام بدیم تا کمترین آسیب رو به خودمون و دیگران بزنیم. این احساس هم باید بروز داده بشه.
ترکیب خشم با احساسات دیگر
قبلا هم توضیح دادیم که خشم میتونه با ترس ترکیب بشه، با غم و یا نفرت حتی ممکنه با غافلگیری و شادی هم ترکیب بشه. جالبه نه؟ بعضی افراد هستن از خشمگن شدن و خشمگین کردن دیگران لذت میبرن و هورمون سروتونین که معروف به هورمون شادیه ترشح میشه. این افراد بیشتر اهل مجادله و مشاجره هستن حتی ما زوج هایی رو دیدیم و میبینم که بعد از یک نزاع و حتی درگیری های فیزیکی حس جنسیشون تحریک میشه و بالافاصله خشم و نزاعشون تبدیل میشه به یک رابطه احساسی و جنسی. یا حتی افرادی هستند که همون رابطه جنسیشون رو همراه با خشم و درگیری های فیزیکی انجام میدن و از این کار لذت میبرن.
افرادی هم هستن که دوست ندارن خشمگین بشن و زمانی که خشم سراغشون میاد از خودشون بدشون میاد و احساس تنفر بهشون دست میده نسبت به خودشون، و یا ناراحت و غمگین میشن از اینکه خشمگین شدن.
راهکار چیست؟
تا به اینجا تا حدودی در مورد ماهیت خشم، ریشه آن و عواملی که باعث بروز این احساس می وشد را بررسی کردیم.
حل چطور باید خشم را بروز دهیم تا آسیب کمتری به خود و دیگران بزنیم؟
احساسا خشم از شکل گیری تا اقدام ۳ مرحله دارد. مرحله پیش از خشم – بروز خشم – مرحله پس از خشم.
اگر قرار است این احساس رو مدیریت کنیم نیاز هست در مرحله آغازین یعنی پیش از خشم اقداماتی انجام بدیم.
مدیریت این احساس و یا اصلاح نحوه بروز آن یک مهارت است که هر فردی با توجه به عواملی که باعث بوجود آمدن خشم در او می شود باید آموزش ببیند و تمرین کند. اما مهمترین نکته این موضوع است که به هیچ عنوان هیچ احساسی را نباد سرکوب و یا محدود کرد. باید بروز داده شود اما به شکلی صحیح.
برای مدیرت صحیح این احساس نیاز هست یک دفترچه بردارید و موارد زیر را یادداشت کنید:
۵ اقدامی که باید انجام بدیم
- موقعیت و یا موقعیت هایی که باعث بروز این احساس در شما می شود. مثال: من تو ترافیک و شلوغی قرار بگیرم خشمگین میشم.
- نوشتن تراوشات ذهنی تکرار شونده هنگام بروز این احساس. توضیح: وقتی خشمگین میشین چه فعالیتی رو زیاد تکرار میکنید؟ فحش؟ مشت زدن؟ خودزنی؟ و…
- بررسی افکار. یعنی بعد از نوشتن موقعیت هایی که باعث بروز این احساس شما میشه نیاز هست بررسی کنید که به چه دلیل در اون موقعیت خاص دچار این احساس شدین و این ریشه رو بررسی کنید.
- بهترین و درست ترین کاری که از دستتون بر میاد. یعنی به دنبال رفتارهای جایگزین بگردین. در آرامش کامل به این موضوعات فکر کنید و شروع کنید فقط یکی از موقعیت هایی که باعث بروز خشم شما می وشد را مدیریت کنید. بررسیش کنید، دلایلش رو و بعد رفتارهای جایگزین براش درنظر بگیرید.
- بررسی نتایج. بعد از کشف موقعیت، مشخص کردن تراوشات ذهنی تکرار شونده، پیدا کردن ریشه آن در موقعیت خاص و جایگزینی رفتار مناسب، باید شروع کنید به اقدام کردن و ۲۱ روز به خودتون زمان بدین و فقط یکی از عوامل این احساس را اصلاح کنید و بعد از ۲۱ روز به دنبال موقعیت بعدی که نیاز به اصلاح هست بروید و همین مسیر رو برای تک تک موقعیت ها به کار ببرید.
نکته مهم:
دوست بزرگوارم هیچ تغییری یک شبه بوجود نمی آید و تغییرات بزرگ حاصل اقدامات مستمر است. اگر نیاز به تغییر داری قدم های کوچیک اما مستمر بردار، قطعا موفق میشی.
-
این مقاله بخشی از دوره چهره شناسی و روانشناسی احساس بود که با گذراندن این دوره شما با تمامی احساسات به درستی آشنا خواهید شد.
برای کسب آگاهی های بیشتر و مطالب مفید در این حوزه خوشحال میشم بنده رو در فضای مجازی دنبال کنید.
