امروزه همه ما شنیدیم که اعتماد به نفس نقش زیادی در موفقیت های ما دارد. اما اینکه اعتماد به نفس چیست، عزت نفس چیست؟ تفاوت اعتماد به نفس و عزت نفس چیست رو قراره تو این مقاله به زبان خیلی ساده مورد بررسی قرار بدیم.

خیلی ساده بخوام بگم عزت نفس به “ارزشمندی” وجودی ما اشاره داره و اعتماد به نفس به “توانمندی” ما.

حالا اجازه بدین هر کدوم رو جامع تر و کامل تر بررسی کنیم.

عزت نفس چیست:

زمانی که شما به این باور رسیده باشید که فردی ارزشمند هستین، عزت نفس بالایی دارید. این ارزشمندی در موقعیت ها و شرایط متفاوت متغیره. به طور مثال شما ممکنه در خانواده خود فردی ارزشمند محسوب بشین. اما در جمع دوستان و یا جمع همکار ها احساس کنید فردی ارزشمند نیستین.

چه عامل و یا عواملی باعث میشه که در شرایط متفاوت ما سطح کمتر و یا بیشتری از عزت نفس رو تجربه کنیم؟

عوامل تاثیرگذار در عزت نفس:

عزت نفس با توجه به عوامل بیرونی و عوامل درونی تحت تاثیر قرار میگیرد.

عوامل بیرونی:

فردی رو در نظر بگیرید در خانواده به دلایل مختلف مورد توجه اطرافیان قرار دارد و احترام و ارزشمندی رو با تمام وجود لمس میکند. اما همون فرد در محیط کار به خاطر رفتار همکارها، رفتار و برخورد مدیر و یا کارفرما احساس بی ارزشی میکند. او هرچی تلاش میکند خود رو پابت کند با بی توجهی روبرو میشه. این فرد با توجه به موقعیت و شرایط عزت نفس پایین و بالا رو تجربه میکنه. پس عوامل محیطی و رفتارهای دیگران تاپیرگذار هست روی عزت نفس ما.

این موضوع به همینجا ختم نمیشه. رسانه هرروز مارو تحت تاثیر قرار میده و بدون اینکه به طور مستقیم عزت نفس و یا اعتماد به نفس مارو نشانه بگیره، به صورت هدفمند برروی کاهش عزت نفس ما تاثیرگذاره.

به طور مثال در فضای مجازی شما همیشه لحضات خوش و زندگی های آروم و بی تنش افراد رو مشاهده میکنید.  ناخودآگاه ذهنتون به شما احساس بی ارزشی و بی کفایتی میده که چرا زندگی شما سبیه به زندگی دیگران نیست. و یا با دیدن بخشی از زندگی یک شخص که به موفقیت های چشمگیری دست پیدا کرده، ما دچار ضعف در عزت نفس میشیم. در این موقعیت احساس میکنیم تمام تلاشی که ما میکنیم بیهوده هست و قرار نیست هیچوقت به رویاهای خود دست پیدا کنیم.

عوامل درونی:

عوامل بیرونی همواره وجود دارد و قطعا ما نمیتونیم جلوگیری کنیم از دیدن و شنیدن موضوعاتی که باعث پایین اومدن عزت نفس ما بشه. اما زمانی که این عوامل بیرونی رو بتونیم مدریت بکنیم و اجازه ندین در ذهن ما تاثیربذاره میتونیم عوامل درونی رو کنترل کنیم و درصد زیادی نقش در جلوگیری از کاهش عزت نفسمون داشته باشیم.

عوامل درونی همون خودخوری ها و نوشخوارهای ذهنی ماست که بیشتر در خلوت و تنهایی به سراغ ما میاد، اکثر این نشخوارها بر اساس تجربیات تلخ گذشته ما اتفاق میفته با این تفاوت که این تجربه تلخ رو ما اصلا به یاد نمی آوریم.

به طور مثال کودکی رو در نظر بگیرید در کلاس درس داره یک انشا که با کلی هیجان و ذوق نوشته، برای همکلاسی های خود میخواند. معلم اما با استفاده از کلماتی زننده و ادبیاتی نامناسب این کودک رو تحقیر میکنه و احساس ناکافی بودن بهش القا میکنه. این کودک به خاطر تحقیری که شده و شاید خنده های تنسخرآمیز همکلاسی ها، عزت نفسش از بین میره و در موارد شمابه اون کودک همش به این فکر میکنه که اگر بازهم تحقیر بشم چی؟ اگر بازهم مسخره بشم چی؟ اگر باعث خنده دیگران بشم چی؟

اون کودک بزرگ میشه و قطعا اون خاطره از دهنش پاک شده اما تاثیرش همچنان باقیست و این فرد در بزرگسالی هنگام سخنرانی و یا ارتباط با جمع برقرا کردن دچار کمبود عزت نفس می باشد. هر زمان در این موقعیت ها قرار بگیره نشخوار فکری به سراغش میاد که اگر ضایع بشم چی؟ اگر دیگران بخندن چی؟ اگر تحقیر بشم چی؟…. ما در موقعیت های زیادی اتفاق های مشابه این کودک رو تجربه کردیم و چه شیرین و چه تلخ و خود اون اتفاق رو به خاطر نمیاوریم اما تاثیرش همچنان در ذهن ما ماندگاره.

اعتماد به نفس چیست:

زمانی که شما توانایی ها و قابلیت های خود را به درستی بشناسید  و در کنارش نقاط ضعف خود را بشناسید و بپذیرید که هر شخصی میتونه نقاط ضعف داشته باشه. میتونید اعتماد به نفس خود را در سطح بالایی نگه دارید. همونطور که در ابتدای مقاله اشاره کردم، اعتماد به نفس در مورد توانایی های ماست. این توانایی ها دایره گسترده ای داره، مثل توانایی در برقراری ارتباط، توانایی در خلق کردن، توانایی در یک ورزش خاص، توانایی در یک رشته علمی خاص و….

اکثر خانواده در تلاش هستن تا در زمان کودکی توانایی های فرزندان خود را کشف کنند و در راستای تقویت اون توانایی تلاش کنند. اما مشکل از جایی شروع میشه که انتظارات بالایی از ما دارند در ذهنشون و زمانی که احساس کنند ما ناکافی هستیم از راه های اشتباه سعی میکنند تحت فشار قرار بدن کودک خود را.مثل:

• مقایسه کردن با دیگران

• تشویق به کمالگرایی

• بزرگ کردن نقص ها و ضعف ها

• کوچک کردن دستآوردها

• مورد تایید قرار گرفتن توسط خانواده و اطرافیان

رفتارهای اینچنین باعث می شود کودک نه تنها اعتماد به نفس بالایی پیدا نکنه بلکه همیشه تلاش کنه برای بهتر شدن تا دیگران تاییدش کنن و این موضوع باعث میشه روز به روز اعتماد به نفس کاهش پیدا کند.

اگر قرار هست به خودمون یا شخصی کمک کنیم تا اعتماد به نفسش افزایش پیدا کنه باید تلاش کنیم جوری رفتار کنیم که شخص در هر زمان و مکانی احساس رضایت از خودش رو تجربه کنه و خودش رو با خود روز قبل مقایسه کنه، پیشرفت در توانایی هاش با خود فرد اتفاق بیفته.

اعتماد به نفس هم مثل عزت نفس به عوامل بیرونی و درونی بستگی دارد و تا حدودی مشابه همدیگر هستند.

نکته مورد توجه این است که هر فردی با هر سن و سالی توانایی افزایش اعتماد به نفس و عزت نفس خود را دارد.

چطور باید اعتماد به نفس و عزت نفس خود را افزایش بدیم:

• مرحله اول شناخت

ما باید خودمون رو به خودمون بشناسونیم به درستی، نقاط قوتمون چه به صورت فیزیکی و چه به صورت روحی و روانی رو بشناسیم و همینطور نقاط ضعفی که در ما وجود دارد.

• مرحله دوم پذیرش

باید بپذیریم که یک انسان هستیم و آفریده شدیم تا خطا کنیم تا اشتباه کنیم، تا ضعف و نقص داشته باشیم و در تلاش باشیم نقاط ضعفمون رو کمرنگ و نقاط قوتمون رو پررنگ کنیم. بپذیریم که همه انسان ها نقاط ظعف دارن، همه انسان ها اشتباه میکنن و اشتباه کردن جزئی از زندگی ماست تا بتونیم مسیر درست رو پیدا کنیم.

• مرحله سوم اقدام

بعد از شناخت و پذیرش حال زمان شروع تغییرات است. باید بدانیم وآگاه باشیم که هیچ تغییری یک شبه اتفاق نمی افتد و اگر قراره تو این مسیر قدم برداریم، صبوری و استمرار ما باعث بوجود آمدن تغییر میشه و تا زمانی که شروع به اقدام نکنیم هیچ تغییری بوجود نخواهد آمد.

نتیجه گیری:

اعتماد به نفس و عزت نفس ذاتی نیست بلکه اکتسابیه و با توجه به عوامل بیرونی و درونی که تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم بر روی عواطف احساسات و ذهن ما میگذراند، این دو ضعیف و یا قوی می شوند. اما اگر توانایی کنترل عوامل درونی رو داشته باشیم قطعا میتونیم جلوگیری کنیم از عوامل بیرونی که سعی میکنند مارو تحت تاثیر قرار دهند. هر زمان در هر جایگاهی که هستی دیر نیست و توانایی ایجاد تغیی رو در خودت خواهی داشت.

در انتها ممنونم که تا پایان این مقاله همراه من بودی، خوشحال میشم بنده رو در شبکه های اجتماعی هم دنبال کنید.